Η ΦΥΣΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Ο Δίας κτύπησε μανιασμένα τη γη με κεραυνούς, κομμάτιασε την στεριά κι έσπειρε χιλιάδες νησιά έτσι ώστε η ακτογραμμή της Ελλάδος να γίνει τόσο μεγάλη όσο σχεδόν της Αφρικανικής Ηπείρου. Αποτέλεσμα του θυμού του ήταν η δημιουργία βουνών , λόφων και πεδιάδων με υγρότοπους και ένα ευρύ κλιματολογικό φάσμα που κυμαίνεται από σχεδόν υποτροπικό σε αλπικό. Κάτω από αυτές τις συνθήκες προκλήθηκε μια ευρεία ποικιλότητα και άμιλλα μεταξύ των ανθρώπων που έζησαν εδώ. Οι αρχαίοι μας πρόγονοι ανέπτυξαν έναν πολυδιάστατο πολιτισμό που αποτέλεσε τη βασική ρίζα του δυτικού τρόπου ζωής και σκέψης. Κι όμως η πλούσια φύση και η υψηλότερη βιοποικιλότητα της Ευρώπης, οι οικότοποι και τα οικοσυστήματα της χώρας μας δεν είναι γνωστά στους περισσότερους. Είναι η φυσική μας κληρονομιά που η ακεραιότητα της σήμερα διακυβεύεται από την άγνοια και τις αποφάσεις της πολυθρόνας.
Κατοικούμε σε μια χώρα που η εναλλαγή του τοπίου είναι για εμάς αυτονόητη.
Παντού γύρω μας το ψηφιδωτό αλλάζει συνεχώς, πεδιάδες, βουνά χείμαρροι, ποτάμια, ρεματιές, νησιά, όλα σφύζουν από ζωή. Ακόμη και μια βραχονησίδα του Αιγαίου κρύβει στην πέτρα πολλές μορφές πανίδας και χλωρίδας. Η Ελλάδα αν και μικρή σε έκταση χαρακτηρίζεται από θαυμαστή γεωμορφολογική ποικιλία. Χώρες όπως η Ολλανδία το Βέλγιο όπου το ψηλότερο βουνό είναι 710 μ. οι στέπες της Ρωσίας, η σαβάνα της Αφρικής έχουν μονότονη μορφή, ασφαλώς κρύβουν ομορφιές αλλά δεν έχουν εναλλαγές. Κύριο χαρακτηριστικό του Ελλαδικού χώρου είναι η ποικιλία, με συνολική επιφάνεια 131.957τ. χιλ. διακρίνεται σε ηπειρωτική 82% και
νησιωτική 18%. Το 65% της συνολικής ελλαδικής επιφάνειας έχει υπερθαλλάσιο ύψος μεγαλύτερο των 200μ. και το 13% περίπου βρίσκεται πάνω από τα 1000μ. αλλά ας δούμε μερικά μορφολογικά στοιχεία.
ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ
Υγρότοποι χαρακτηρίζονται οι ζώνες εκείνες όπου το υγρό στοιχείο ενώνεται με το χέρσο, όλες δηλαδή η μικρού βάθους συγκεντρώσεις νερού, στάσιμες η ρέουσες καθώς επίσης και οι περιοχές των οποίων η στάθμη του υπογείου νερού φτάνει σχεδόν μέχρι την επιφάνεια του εδάφους. Η λέξη υγρότοπος είναι πρόσφατος νεολογισμός και δηλώνει γνωστά οικοσυστήματα όπως οι φυσικές και τεχνητές λίμνες, ταμιετήρες νερού, λιμνοθάλασσες, πηγές, κεφαλόβρυσα, ρυάκια, ποτάμια με τα δέλτα τους, οι βάλτοι, τα έλη και άλλα λιγότερο γνωστά όπως οι τυρφώνες και οι αλμυρόβαλτοι. Οι υγρότοποι ανήκουν στα πιο ενδιαφέροντα και παραγωγικά οικοσυστήματα του πλανήτη, γι αυτό και μετά τις σπηλιές οι πρώτοι άνθρωποι άρχισαν να κατοικούν κοντά σε υγρότοπους. Στις αρχές της δεκαετίες του 20 η Ελλάδα είχε τριπλάσια έκταση υγροτόπων από όση έχει σήμερα. Μέσα σε δυό γενιές αποξηράναμε σχεδόν όλα τα έλη και πολλές λιμνοθάλασσες. Στην Εύβοια σημαντικοί υγρότοποι είναι η λίμνη του Δύστου, ο κολοβρέχτης και της Ιστιαίας.
ΧΕΡΣΑΙΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
Το μωσαϊκό βλάστησης της χώρας μας είναι από τα πιο ποικίλα της Ευρώπης. Σ` αυτό συνέβαλαν οι εναλλαγές του κλίματος σε κοντινές αποστάσεις το υψόμετρο, η ηλιοφάνεια και η πολύπλοκη γεωλογική εξέλιξη.
ΦΡΥΓΑΝΑ
Στους παραθαλάσσιους τόπους και τα νησιά που ο ήλιος κι ο αέρας κυριαρχούν το μόνο ανθεκτικό είδος βλάστησης είναι τα-φρύγανα-. Είναι χαμηλοί και αραιοί θάμνοι, χνουδωτοί με αγκάθια και στρογγυλοί που περιέχουν αιθέρια έλαια και ευωδιάζουν. Την πανάρχαια ονομασία τους την έδωσε ο μεγάλος φιλόσοφος και βοτανικός Θεόφραστος ο Εφέσιος (371-287ΠΧ). Τα ονόματα τους συνδέονται με την μαγεία των νησιών μας. Θυμάρι, θρούμπι, αστράκα, αστοιβή, φυτιλάκι, φασκόμηλο, λεβάντα, ρίγανη, λαδανιά και μαζί τους σπερδούκλια,κυκλάμινα, συμπληρώνουν την οικογένεια που στην Εύβοια μπορείτε ν`αναζητήσεται στις εσχατιές του Κάβο Ντόρο.
ΜΑΚΙΑ
Σε σχετικά πιο υγρές περιοχές της Μεσογειακής Ελλάδος απλώνονται πυκνοί θαμνώνες, αποτελούνται από χαρακτηριστικά αείφυλλα, σκληρόφυλλα, βαθύρριζα φυτά όπως, πουρνάρια, κουμαριές, σχίνια, φιλύκια, χαρουπιές, μυρτιές, αγριέλια, δάφνες, φίδες, θαμνόκεδρα, ασπάλαθροι, σπάρτα, αγριοσπαράγγια.
Είναι η μακία που υποφέρει από την αμείλικτη βόσκηση των γιδιών που είναι ανεξέλεγκτη. Στην περιοχή του Δύστου στο Πόρτο Μπούφαλο υπάρχει μακία μοναδικής ομορφιάς στην Νότια Εύβοια.
ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΤΩΝ ΒΡΑΧΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΦΑΡΑΓΓΙΩΝ
Είναι ξεχωριστή κατηγορία και περιλαμβάνει είδη φυτών τα –χασμόφυτα- που φύονται στις κοιλότητες των βράχων που συγκρατούν λίγο χώμα και είναι πολύ ανθεκτικά στα έντονα καιρικά φαινόμενα. Η χλωρίδα των χασμόφυτων της Εύβοιας είναι πλούσια, τ` απόκρημνα βράχια της θάλασσας, τα φαράγγια και οι βραχοσπηλιές είναι ο τόπος τους.
ΟΡΕΙΝΑ ΔΑΣΗ
Ορεινά χαρακτηρίζονται τα δάση που βρίσκονται σε περιοχές με υψόμετρο από 1000 έως 2.400 μ. Τα ορεινά δάση όποια εποχή και να τα επισκεφθείς μαγεύουν. Τα πευκοδάση της Βόρειας Εύβοιας τα ελατοδάση της Δίρφης, ο ορεινός όγκος της Σέττας, το καστανοδάσος της Όχης είναι επισκέψιμα και πανέμορφα.
ΑΛΠΙΚΗ ΖΩΝΗ
Πάνω από ορισμένο υψόμετρο τα δένδρα δεν μπορούν να φυτρώσουν λόγω του αέρα και της παγωνιάς, έτσι εκεί που σταματούν τα έλατα, τα ρόμπολα και οι οξιές φύονται αγκαθωτά θαμνώδη είδη όπως η αστοιβή, οι αστράγαλοι, η γλυκαγκαθιά.
Πιο ψηλά αρχίζουν τα αλπικά λιβάδια που αποτελούνται από ποώδη ψυχροανθεκτικά είδη, διάφορα είδη τούφας, (φεστούκα) αστράγαλοι, σαξιφράγκες και σπάνια αγριολούλουδα.
ΑΓΡΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
ΤΟ30% της επιφάνειας της Ελλάδος, δηλ. περίπου 40.000 τ. χιλ. είναι γεωργικές εκτάσεις. Από αυτά, περίπου τα 25.000τ. χιλ. είναι αροτριαίες καλλιέργειες, τα 3.000 τ. χιλ. είναι αμπέλια και λαχανικά και τα 9.000τ. χιλ. δενδρώδεις καλλιέργειες, ένα μεγάλο ποσοστό λαμβάνουν οι ελαιώνες. Το μεγαλύτερο κομμάτι των εκτάσεων αυτών καλλιεργείται εντατικά και με αυξημένη χρήση φυτοφαρμάκων.
Το 40% δηλ. Των 52.000τ. χιλ. απαρτίζεται από εκτάσεις χαρακτηρισμένες ως μερικώς δασωμένες ή δάση, είτε ως βοσκότοποι.
ΧΛΩΡΙΔΑ
Το σύνολο των φυτών που φύονται σε μια περιοχή αποτελούν την χλωρίδα.
Η ελληνική χλωρίδα είναι γνωστή από την αρχαιότητα, αποτελείται από 5.500 έως 6.000 είδη και υποείδη, είναι η πλουσιότερη ανά μονάδα επιφανείας εδάφους ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης. Η πλουσιότερη περιοχή σε ενδημικά φυτά είναι η Κρήτη. Άλλες περιοχές πολύ πλούσιες σε φυτά είναι η χερσόνησος του Άθωνα , οι Κυκλάδες, ο Όλυμπος, ο Ταύγετος, τα ψηλά βουνά της Πελοποννήσου, οι κορφές της βορείου Πίνδου, η Ρόδος, η Κάρπαθος και οι ορεινές περιοχές της Εύβοιας.
Η περιληπτική αναφορά στην φυσική κληρονομιά της Ελλάδος έγινε με αφορμή την 5η Ιουνίου που είναι η παγκόσμια ημέρα του περιβάλλοντος.
Πόσους όμως αγγίζει;
Πληροφορίες WWF Hellas
Kείμενο: Μιχάλης Καλαλούγκας
Φωτογραφίες: Βασίλης Καλαλούγκας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου